Dyson vs Vax

Dyson; 1993 yılında James Dyson tarafından kurulan İngiliz teknoloji şirketi; elektrikli süpürge, el kurutma makinesi, pervanesiz fanlar ve ısıtıcılar tasarlayıp üretmektedir. Ürünleri 50'den fazla ülkede satılmaktadır ve dünya çapında 3100 kişiye istihdam sağlamaktadır.

Vax; 1977 yılında Alan Brazier tarafından kurulan Vax UK Ltd; zemin bakım sektöründe elektrikli eşya ve temizlik ürünleri üreten bir firma olup, marka Hong Kong merkezli TechTronic Industries Co. Ltd grubunun bir parçasıdır.

1994 yılının aralık ayında, Dyson ikili siklon temizleyici tasarımına ilişkin bir İngiliz tasarım tescil başvurusunda bulunur ve tescil alır. İki aşamalı toz ayırma teknolojisine sahip elektrikli süpürge üretemini ön planda tutar, satışlarını bu şekilde gerçekleştirmeye başlar ve Vax rakiplerinden birisidir.

2009 yılına geldiğimizde ise Vax’da Dyson gibi, çok aşamalı siklon elektrikli süpürge satışını başlatır. Tasarımının ismi Mach Zen’dir.

Dyson daha önce Fransa'da, Vax’ın kardeş şirketi olan Dirt Devil’a karşı açmış olduğu benzer bir davayı kazanmıştır. İngiltere’de de, tescilli olan DC02 modelinin benzeri olduğunu iddaa ederek, Vax'ın Mach Zen modeli için dava açar.

Yüksek mahkeme; iki tasarım için, bilinçli bir kullanıcıda farklı izlenimler oluşturduğunu kabul ederek Dyson’ın iddiasının reddeder.

Dyson mevcut ürünlerin çok sayıda benzerlik içerdiğini savunarak bu karar için Temyiz Mahkemesine başvurur.

Temyiz Mahkemesi de Yüksek Mahkemenin verdiği kararı onayarak ihlal olmadığını teyit eder. Dyson’ın ürününün tescili bir tasarıma sahip olduğunu kabul eder, fakat bunun yanı sıra ürünlerin alıcı kitlesinin orta düzey bir tüketiciden daha dikkatli bir satın alım gerçekleştireceğini, bilinçli bir kullanıcının ürünlerden elde edeceği genel izlenimin farklı olacağını ve bu farklılığın da herhangi bir ihlal durumu oluşturmadığına karar verir.

İlave olarak da bu özelliklerde bir ürün üretmek için teknik zorunlulukların da olduğunu ve bu nedenle tasarımcının tasarım özgürlüğünün sınırlı olmasının da etkisi olduğunu belirtir.

Mahkemenin vermiş olduğu kararın ekinde yer alan ilgili ürünlerin görselleri aşağıdaki gibidir.

Bir tasarımın ayırt edici nitelik değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki ilkelerden yararlanılır. 

Genel izlenimde belirgin farklılık ilkesi

Bilgilenmiş kullanıcı gözü ilkesi

Farklılıklardan çok ortak özelliklere ağırlık verilmesi ilkesi

Tasarımcının tasarımı geliştirmede seçenek özgürlüğü ilkesi

Tasarınım uygulandığı ürün ya da alan ilkesi