Rogers vs Koons

Art Rogers; profesyonel fotoğrafçı, 1985 yılında aşağıda görmüş olduğunuz siyah beyaz fotoğrafı çeker.

Puppies ismini verdiği bu fotoğrafı tebrik kartları, kartpostallar başta olmak üzere çeşitli malzemeler üzerinde kullanır.

Jeffrey "Jeff" Koons, Amerikalı heykeltıraş ve ressam. Paslanmaz çelikten ayna yüzeyli balon, hayvanlar gibi sıradan nesnelerin reprodüksiyonlarını üretmekle tanınır.

1988 yılında bir kartpostal üzerinde görmüş olduğu yukarıdaki resmi kullanarak String of Puppies isimli heykeli yapar. Yapmış olduğu heykellerden üçünü 367.000 $’a satar.

1989 yılında ise Rogers, Los Angeles Times’ın ön sayfasında Koons’un heykelini görür.

Rogers heykeller için Koons’a ve serginin yapıldığı Sonnabend Gallery’e dava açar.

Jeff Koons kullanımının dürüst olduğunu ve yapılan çalışmanın fotoğrafın bir parodisi iddia eder. Parodi; yani çalışmanın gülünç bir taklidinin yapılması, ABD Telif Hakkı Kanunu’a göre tanımlanmış ve yasal olan bir kavramdır.

Ancak mahkeme, Koons’un iddiasını ret ederek Rogers lehine karar verir

New York Bölge Mahkemesi, yapılan çalışmanın önemli derecede benzerlik içerdiğini, farklılıkların sadece köpeklerin burunları ve fotoğraftaki kişilerin baş kısımlarına eklenen birkaç çiçek olduğunu belirtir. Yapılan çalışmanın esinlenme olmadığı, çalışmanın Rogers’ın eserinin bir kopyası olduğu kararını verir. 

Jeff Koons dava sonunda Rogers ile parasal bir anlaşma yapmak zorunda kalmasının yanısıra; mahkemenin verdiği karara göre, ihlale sebiyet veren ürünler/araçlar ile elindeki dördüncü heykelin Amerika’dan Almanya’ya götürülmesi için gerekli masrafları da karşılamak zorunda kalır.

Üzerinden yaklaşık olarak 25 yıl geçmiş olan bu dava; telif hakları kanunun oluşturulması ve özellikle de eser sahiplerinin korunması adına emsal oluşturmuş bir vakadır.

Türk Hukuku’nda sanat eserlerinin ve fotoğrafın telif haklarına ilişkin mevzuat 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’dur. Fotoğraf, bu kanuna göre “güzel sanat eseri” olarak kabul edilmiştir. Güzel sanat eserlerinin bir şekilden diğer şekillere sokulması halinde bu eser, “işlenme ve derleme eser” olarak kabul edilmiştir. Bu çerçevede çektiğimiz fotoğrafların belirli ölçütlere uyması koşuluyla güzel sanat eseri sayılması yasa gereğidir.