Nike; ABD merkezli, dünyanın önde gelen spor ayakkabı, spor giysi ve spor aksesuarları tasarımcısı ve pazarlayıcısı şirket ve bu ürünlerde kullanılan markadır. Adını Yunan mitolojisindeki zafer tanrıçası Nike'tan alır. Air Jordan ve Nike Golf gibi alt markalarının yanı sıra, Converse gibi bağımsız markaların da sahibidir.

Wal-Mart; Wal-Mart Stores Inc., Sam Walton tarafından kurulmuş dünya çapında şubeleri olan bir Amerikan perakende satış zinciridir. Amerika'nın birçok eyaletinde şubeleri vardır. Wal-Mart mağazalar zincirinde büyük çoğunluğu Amerika'da olmak üzere 2,1 milyon insan çalışmaktadır. 

Nike, 1971’de Carolyn Davidson tarafından tasarlanan Swoosh tasarımı haricinde, son yıllarda, birçok tasarım patenti ile ön plana çıkmıştır.

2008 yılında, geliştirmiş olduğu Shox sistemi ile ilgili olan 19 tasarım patentinden 2’sinin ihlal edildiğini iddia ederek Wal-Mart’a karşı dava açar.

Davaya konu olan tasarım patentleri ve Wal-Mart ürünleri

Nike ihlalin kasıtlı olduğunu iddia eder ve hem ürünlerin satışlarının engellenmesini hem de zararının karşılanmasını talep eder.

Mahkeme ihlalin gerçekleşmiş olduğuna karar verir.

Karar itiraz sonucu yüksek mahkemeye intikal eder.

Yukarıdaki görselleri incelediğimizde ürünlerde benzer sistemin kullanıldığını rahatlıkla görebiliriz.  

Fikri mülkiyet hakkı mutlak bir haktır. Her türlü kullanma, yararlanma ve tasarruf hakkı, hak sahibine aittir ve hak sahibine, bu hakların kullanımı konusunda bir tekel hakkı verir ve hak sahibi bu hakkını herkese karşı ileri sürebilir.

Burberry; dünyaca ünlü Britanya'lı moda evi, kıyafet, parfüm ve moda aksesuarları üreticisidir. Burberry'nin kendine özgü ekose deseni şirketi dünyanın en yaygın olarak taklit edilen ticari markalardan biri hâline getirmiştir. Şirket en çok, kurucusu Thomas Burberry tarafından icat edilen simgeselleşmiş trençkotları ile tanınmaktadır.

Ssangbangwool (SBW); aslen iç çamaşırı üreticisi olan, takım elbise, gömlek, etek, kazak, pantolon, mayo, çorap, kravat, şapka, kemer vb. erkek, kadın ve çocuk giysileri de üreten Güney Kore menşeli firma.

Burberry ocak ayında kendisine ait tanınmış deseninin kullanıldığını tespit ettikten sonra Ssangbangwool ile posta ve telefon yoluyla birkaç kez iletişime geçerek ihlal durumunu bildirir.

Ssangbangwool ise bu konuyla ilgili herhangi bir aksiyon almaz. 

 

Genel izlenimde belirgin farklılık ilkesi: Görselleri incelediğimizde, genel izlenimde belirgin farklılıklar olmadığını söyleyebiliriz.

Farklılıklardan çok ortak özelliklere ağırlık verilmesi ilkesi: Ortak özellikleri farklılıklardan fazladır.

Bilgilenmiş kullanıcı gözü ilkesi: Bilgi sahibi olan; bilgilenmiş bir tüketici gözünün, bu iki tasarım için, ürünü/üreticiyi karıştırma ihtimali vardır.

Seçenek özgürlüğü ilkesi: Ssangbangwool’un farklı bir tasarım oluşturma seçeneği ve özgürlüğü bulunmaktadır. Mevcut benzerlik herhangi bir teknik zorunluluktan kaynaklanmamaktadır.

Mart ayının başında Burberry, mevcut ürünlerin satışının ve üretiminin engellenmesi ve bunun yanı sıra 100 milyon won ($ 94,000) tazminat bedeli istemi ile dava açar.

Ssangbangwool ise şikayet ile ilgili nedenleri gördükten sonra eylem planı oluşturacağını açıklar.

Yukarıdaki görülen örnekleri incelediğimizde mahkemenin bu ihlal davası ile nasıl bir karar vereceğini tahmin etmek zor değil. Burberry 2011 yılından bu yana Güney Kore mahkemelerinde 18 adet dava açmış ve bunların 10 tanesini halihazırda kazanmış bulunmaktadır.

Burberry’in ayırt edicilik kazanmış ve firma ile özdeşleşmiş bu deseni, hem yurtiçinde hem de yurtdışında bir çok ülkede tescillidir.

Tescilli olmasa dahi eğer tasarım özgün ise ve tasarımların yer aldığı ürünlerin veya üreticilerin karıştırılma ihtimali bulunuyor ise tasarım haksız rekabet hükümlerine tabi olacaktır. Bunun yanı sıra herkesin ürettiği, tasarladığı, alelade, kullanılan, özgün olmayan bir tasarımın birebir kullanılmasında, aradaki benzerliklerin veya karıştırma ihtimalinin bir önemi yoktur.

Kural olarak ayırt edicilik değerlendirmesi yapılırken; ebat, renk ve malzemede yapılan değişiklikler, ayırt edici nitelik olarak değerlendirilmezler.

Apple vs Apfelkind

Apple; Apple Inc. ya da eski adıyla Apple Computer, Inc., merkezi Cupertino, Kaliforniya’da bulunan, tüketici elektroniği, bilgisayar yazılımı ve kişisel bilgisayar tasarlayan, geliştiren ve satan Amerikan çok uluslu şirket. En bilinen donanım ürünleri Mac serisi bilgisayarlar, iPod müzik çalar, iphone akıllı telefon ve ipad tablet bilgisayarlardır.

Apfelkind; çocukların oyuncaklar ile oynarken, annelerinin de bir yandan lattelerini yudumlayaibldikleri Almanya’da Bonn'da küçük bir kafe var. (Apfel=Elma kind=Çocuk) Apfelkind sahibi Christin Römer (altta)

Christin Römer 2011 yılında Apfelkind markası için marka başvurusunu yapar.

Ardından Kaliforniya’dan Apple tarafından bir mektup alır. İhtar mektubunda Apple; dünyaca ünlü logosunun Apfelkind logosu ile müşteriler nezdinde karışıklığa sebep olacağını belirtir ve marka başvurusunun geri çekilmesini talep eder.

Christin Römer ilk başta böyle bir mektubu aldığına inanamaz ve avukatını arar.

Starbucks gibi bir marka oluşturmak istediğini ve bu amaç ile yola çıktığını belirten bir açıklama yapar. Amacı markasını oluşturmak ve sonrasında franchise vererek işlerini büyütmektir. Römer Apfelkind logosunu yastık, bardak, çanta, kupa vb ürünler üzerinde kullanmaktadır.

Christin Römer Apple’ın marka başvurusunu geri çekme teklifini ret eder. Böylelikle 2 yıl sürecek olan yasal bir süreç başlar.

İlk etapta Apple anlaşmak için elektronik ürünler haricinde yer alan diğer ürünleri için Apfelkind logosunun kullanabileceğini belirtir.

Christin Römer ise bu logoyu halihazırda zaten kupalar, anahtarlıklar ve çanta vb aksesuarlar üzerinde kullanmayı planlamıştır ve kullanmaktadır da.

Böyle bir sürece girdiği için Christin Römer durumdan memnun olmadığını, kafeye gelen insanların kendisine Apple ile nasıl gidiyor soruları ile karşılaştıklarını söylerken, Apple konu ile ilgili açıklama yapmaz.

Christin Römer, Apple’ın sadece elektronik ürün sınırlamaları ile ilgili olan teklifini de ret eder. Çünkü kendisinin ve avukatının görüşü Apfelkind logosu ile Apple logosu arasındaki çok düşük benzerlik bulunduğu yönündedir.

Christin Römer’ın geri çekme teklifini kabul etmemesi ve yasal olarak da istediği sonucu alamayacağını anlayan Apple; 2013 Ekim ayında ilgili itirazını geri çeker.

Böylelikle 2 yıllık bir süreç sonlanmış olur.

Tanınmış marka kavramı; yalnızca hedef kitlesi tarafından değil; aynı zamanda, toplumun tüm kesimleri tarafından kabul edilebilir düzeyde tanınmışlığa erişmiş, herhangi bir hatırlatmaya gerek kalmaksızın zihinlerde refleksif olarak belirli bir ürün veya işletme ile çağrışım yapan markaları ifade eder. Tanınmış markalar tüm marka sınıflarında korunur.

Markanızın farklı bir hizmet veya ürün üzerinde, birebir veya ayırt edilemeyecek kadar benzerinin kullanılmasını engellemek için tanınmış marka olmalısınız ve bunun yanısıra ilgili markanın, sizin markanız ile karıştırılma veya ilişkilindirilme durumunu da göstermeniz gerekmektedir. Bunları ispatladığınız taktirde farklı bir hizmet veya ürün üzerinde olsa bile benzer veya birebir markaları engelleyebilirsiniz.

Smiley vs Wal-Mart

Smiley; 1971 yılında Franklin Loufrani tarafından oluşturulmuş bir çalışmadır. Loufrani'nin amacı, medyanın ve büyük şirketlerin müşterilerine pozitif duygular yaşatacak bir şeyler keşfetmektir. Aslında dediği üç şey vardır: Evrensel olun! Basit Olun! Pozitif olun!

Wal-Mart; Wal-Mart Stores Inc. Sam Walton tarafından kurulmuş dünya çapında şubeleri olan bir Amerikan perakende satış zinciridir. Amerika'nın birçok eyaletinde şubeleri vardır. Wal-Mart mağazalar zincirinde büyük çoğunluğu Amerika'da olmak üzere 2,1 milyon insan çalışmaktadır. 

2001 yılında Smiley şirketi ve Wal-Mart, Smiley logosu ile ilgili olarak uzun sürecek bir hukuki anlaşmazlık içine girer.

Wal-Mart gülen yüzün kullanılabileceğine dair Smiley firmasına dava açarken, Smiley ise Wal-Mart’ın kullanımları sebebi ile karşı dava açar. 

Nicolas Loufrani başkanlığındaki Londra'da bulunan Smiley World Ltd, dünyada satılan tüm Smiley ürünlerinin oluşturulmasında ve lisanslama işlemlerinde faaliyet göstermektedir. Smiley markasını/logosunu giyim, ev dekorasyonu, parfümeri, pelüş, kırtasiye, yayın ve tanıtım kampanyaları aracılığıyla gibi çeşitli sektörlerde lisans yoluyla kullanılmasına izin vermektedir.

Şirket, 2012 yılında 167 milyon dolar ciro ile dünyanın en büyük 100 lisans şirketlerinden biridir. İlk Smiley mağazası ise Aralık 2011'de Boxpark alışveriş merkezi Londra'da açılmıştır.

Uzun süren dava süreçlerinden sonra, 2010 yılına gelindiğin ise, Smiley ve Wal-Mart, Chicago Federal mahkemesine aralarında anlaşmaya vardıklarını bildirir.

Tarafların arasında yapılan anlaşmanın şartları gizli tutulmuştur.

Böylelikle yaklaşık 10 yıl süren hukuki süreç sonlanır.

Ayırt edicilik kazanmış veya tescilli olan bir logoyu kullanmak son derece risklidir. Bu; “gülen yüz” kullanılmayacağı anlamına gelmemektedir. İlgili hak sahiplerinin çalışmalarından farklı olduğu takdirde “gülen yüz” kullanılabilir. Çalışmalarımız tescilden veya ayırt edicilik kazanmış olan çalışmalardan ne kadar farklılaştırılırsa risk oranı da o oranda düşecektir. Bu sebep ile kendi gülen yüzümüzü oluşturmamız önemlidir.

Hali hazırdaki tescilli olan markaları kullanmak için ise lisans anlaşması yapılması gerekmektedir. 556 sayılı KHK, Lisans, Madde 20 - Tescilli bir markanın kullanım hakkı, tescil edildiği mal veya hizmetlerin bir kısmı veya tamamı için lisans sözleşmesine konu olabilir. Smiley lisansı ile ilgili olarak haklar Türkiye’de hali hazırda bir firmada bulunmaktadır.