Urban Outfitters vs Harley-Davidson

Urban Outfitters, Inc. 1972 yılında kurulan, 400’ün üzerinde perakende satış mağazası olan; Urban Outfitters, Anthropologie, Free People, Terrain, and BHLDN markaların sahibi Amerikan şirketidir. 

Harley-Davidson Motor Company, 1903’te kurulan, fanatiklik derecede marka sadakati olan kullanıcılara sahip Amerikan motor şirketidir. Marka adı, şirketin kurucusu olan William Harley ve Arthur Davidson'ın soyadlarından gelir.

Merkezi Milwaukee, Wisconsin'de bulunmaktadır. Amerika'nın ve dünyanın en büyük motor üreticisidir. 

Urban Outfitters “Urban Renewal” etiketi altında “Harley Davidson” ibareli ürünler satışa sunar.    

  

12 Mart tarihinde Harley Davidson, Urban Outfitters’e bu kullanımları sonucu ihtar gönderir, cevap alamayınca da bir hafta sonra dava açar.

Harley Davidson Urban Outfitters’in kullanımının izinsiz olduğunu ve haksız rekabete yol açtığını, Harley Davidson marka değerinin yaklaşık 4 milyar dolar olduğunu ve Urban Outfitters'ın bu kullanımının marka değerine zarar verdiğini, Harley Davidson’ın ününden faydalanmaya çalıştığını iddia eder.

Urban Outfitters davaya kadar “Urban Renewal” ürünlerini $50 ile $100 arasında satışa sunarken, dava sonrasında ise sitesinde ürünler artık sadece listelenebilmektedir  ve “tükendi” olarak işaretli olarak çıkmaktadır.

Harley Davidson logosu ve Harley Davidson ibareleri Türkiye’de dahil olmak üzere dünyanın bir çok ülkesinde tescillidir. Lisanslı olarak kullanımına izin vermesinin yanı sıra kendisi de halihazırda Harley Davidson markalı ürünlerin satışını yapmaktadır. 

Dava açıldığından itibaren henüz 2 ay bile geçmemişken, Urban Outfitters ve Harley Davidson aralarında anlaşmaya varırlar. Anlaşmanın içeriği gizli tutulur.

Baktığımızda; halihazırda Harley Davidson’ın bir çok tescilinin bulunması, Urban Outfitters’ın izinsiz ve bariz bir şekilde markayı kullanması sonucunda, Urban Outfitters’ın anlaşmaktan başka seçeneği de bulunmamaktadır.

Tescilli  markaların kullanımları ancak izin alınması ile, yani lisans ile mümkündir. Diğer kullanımlar ihlal sebebidir. Kanuna göre;

·         Markanın hukuki işlemlere konu olması - Madde 15 - Tescilli bir marka, başkasına devir edilebilir, miras yolu ile intikal edebilir, kullanma hakkı lisans konusu olabilir, rehin edilebilir. Rehin hakkı bakımından Medeni Kanunun rehin hakkına ilişkin hükümleri uygulanır.

·         Lisans - Madde 20 - Tescilli bir markanın kullanım hakkı, tescil edildiği mal veya hizmetlerin bir kısmı veya tamamı için lisans sözleşmesine konu olabilir.

·         Lisans şartları - Madde 21 - Lisans, inhisari lisans veya inhisari olmayan lisans şeklinde verilebilir.

Aeropostale vs H&M

Aéropostale, Inc., Amerika menşeli giyim ve aksesuar firması. İlk mağazasını 1987 yılında açan Aéropostale'nin, ABD başta olmak üzere 1000' yakın mağazası bulunmaktadır.

H&M, Hennes & Mauritz AB, İsveçli uluslararası perakende giyim firması. Hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren şirket erkek, kadın, gençler ve çocuklar için giyim eşyası üretmektedir.

2014 Mart ayında Aéropostale, kullandığı ve tescilini almış olduğu “Live Love Dream” ibareli markası için H&M’e ihtar gönderir.

Aeropostale tescilli olan markasının benzer ürünlerde kullanıldığını ve bunun müşteri nezdinde karışıklığa sebep olacağını iddia eder.

Göndermiş olduğu ihtara cevap alamayınca Aeropostale  H&M’e 2014 nisan ayının sonunda dava açar.

Henüz çok taze olan bu dava sürecinde Aeropostale iddiası ispatlayacaktır. Yani kendi kullanımlarının marka olarak bilinir olduğunu ve H&M’nin kullanımının tüketiciler arasında karışıklığa sebep olacağını kanıtlamak zorundadır.

H&M’in kullandığı ibareler; live, love, dream, tek başlarına kullanılabilecek ibarelerken veya farklı şekilde/şekillerde, farklı unsurlar ile birlikte kullanılabilecekken, 3 ibarenin de birlikte ve benzer ürünlerde, benzer şekilde kullanılması problem oluşturmuştur. Her bir ibare kendi başına anlamlı ve kullanılabilir olmasına rağmen, üç ibarenin aynı veya çok benzer şekilde bir araya getirelerek, aynı marka sınıflarında kullanılması sonucunda, H&M önce ihtar sonrasında ise dava ile karşı karşıya kalmıştır.

KHK Madde 8’de yer alan ifadeyi kısaca yorumlamak gerekirse: Karıştırılma ihtimalinde önemli olan husus halkın iki işaret arasında herhangi bir sebeple bağlantı kurmasıdır. Burada işitsel ve görsel bir benzerlik ve hatta genel görünüş açısından “umumi intiba” olmasa bile, halk tarafından iki marka arasında bağlantı kurulması ve hatta çağrıştırması dahi karıştırma ihtimali için yeterli bir ölçü olarak kabul edilmelidir.

Brian Lichtenberg, LLC vs Alex & Chloe

2000 yılında tasarımlarını oluşturmaya başlayan Brian Lichtenberg; California, Los Angeles merkezli Amerikalı moda tasarımcısıdır.  Tasarımları Los Angeles, Londra, Milano ve Paris'teki özel butikler ve mağazalar aracılığıyla satılmaktadır. Aynı zamanda da Alex&Chloe’nin kurucularındandır.

Alex&Chloe takı ve kolye tasarımları da dahil olmak üzere moda tasarımcılığı yapan ABD’li moda şirketidir. Kurucuları arasında Brian Lichtenberg’ de bulunmaktadır.  Brian’ın kardeşi Christopher Lichtenberg’de halen Alex&Chloe’de tasarımcı olarak bulunmaktadır.

Tasarımcı Brian Lichtenberg parodi diye tabir edilen başkasına ait çalışmaların çeşitli versiyonlarını (genellikle gülünç) ve benzerlerinin tasarımlarını gerçekleştirir ve satışa sunar.

Hermés  için “Homiés”, Gucci için “Bucci”, Balmain için “Ballin Paris” vb. gibi ibarelerin yer aldığı çeşitli tasarımlardır.

Parodi ABD Telif Hakkı Kanunu’na göre tanımlanmış ve yasal sınırları çizilmiş olan bir kavramdır.

Brian Lichtenberg parodi diye tabir edilen tasarımlarının birebir olarak Alex&Chloe’nin de satışa sunduğunu fark eder.

Aynı ürünler aynı zamanda hem Brian Lichtenberg’in hem de Alex&Chloe’nin internet sitelerinde satışta bulunmaktadırlar.

İlk olarak; 25 Şubat 2013 yılında Brian Lichtenberg, Alex&Chloe’e ilgili tasarımların üretimini ve satışlarını durdurması için ihtar gönderir.

Alex&Chloe’den cevap alamayan Brian Lichtenberg Mart 2013 tarihinde, 100 milyon dolarlık tazminat talebi ile Los Angeles Yüksek Mahkemesi’nde Alex&Chloe’e dava açar.

Brian Lichtenberg kendisine ait olan parodi tasarımlarının özellikle kardeşi Christopher tarafından birebir kullanıldığını iddia eder.

Christopher Lichtenberg ise bu tasarımların Alex & Chloe’ye ait olduğunu, asıl Brian Lichtenberg’in haksız yere kullandığını ve taklit ettiğini iddia eder.

2013 yılı sonlarına doğru ise Alex&Chloe, Brian Lichtenberg’e karşı dava açar.

İki kardeş arasında açılmış olan karşılıklı davalar sonucunda süreç daha da uzayacağa benziyor.

Parodi tasarımlar ABD Telif Hakkı Kanunu’na göre tanımlanmış ve yasal sınırları çizilmiş olan bir kavramdır. Bu çerçevede parodisi yapılmış olan tasarımların başkası tarafından birebir veya ayırt edilemeyecek kadar benzerinin kullanılması ihlal sebebi olabilir diyebiliriz.

Mevcut vakada her iki tarafta hak sahipliği iddiasında bulunmaktadır.

İddiasını ispat edebilen taraf, yani hak sahibi olan taraf bu sürecin kazanını olacaktır.

ABD Telif Hakları Yasası’nda 1. Bölüm, 107.kısımda “Parodi” diye tabir edilen kullanım ile ilgili olarak sınırlar çizilmiş olup tanımı yapılmıştır. Kanuna uygun olarak kullanımlar söz konusu olabilecektir.

Türkiye’de ise benzer şekilde ilgili kanunda “parodi” ibaresi yer almaktadır. Kanundan ve yönetmelikten kaynaklanan sınırlamalardan birisi olarak ifade karşımıza çıkmaktadır. Eser Sahibinin Haklarına Komşu Haklar Yönetmeliği, madde 24, “Bağlantılı Hak Sahiplerinin Şeref, İtibar Ve Kişilik Haklarını Zedeleyen Parodi Ve Karikatürler”

Roger Dean vs James Cameron

Roger Dean; 1944 doğumlu İngiliz sanatçı, tasarımcı, mimar ve yayıncısıdır. Daha çok poster ve albüm kapakları tasarımları ile tanınmaktadır.

James Cameron; 1954 doğumlu, Titanik, Terminatör, Aliens ve Avatar gibi ödüllü Hollywood filmlerinin sahibi, Kanada’lı yönetmen, senarist ve prodüktör.

Özellikle, Rock grupları Yes ve Asia’nın albüm kapaklarının tasarımını yapan ve bunlar ile tanınan İngiliz sanatçı Roger Dean, uzun süredir çizdiği ve kullandığı yüzen adalar ve büyülü ağaçlar gibi eserlerinin James Cameron tarafından Avatar filminde kullanıldığını, kopya edildiğini iddia ederek James Cameron’a 27 Haziran 2013 tarihinde 50 milyon dolarlık dava açar.

Roger Dean, James Cameron’ın kasıtlı olarak çalışmalarını kullandığını ve yaygınlaştırdığını iddiasında bulunur. Kendi eserleri ile değerlendirmeler yaptığında, özellikle 1995 yılındaki çalışmalar arasında benzerlikler bulur. Tazminatın yanı sıra Roger Dean James Cameron’dan Avatar filminde kullanılan kolajlı görüntülerin yaratıcısı olduğunu belirten bir bildiri yayınlamasını da ister.

Bu dava Avatar için açılmış ilk dava değildir. 2011 yılında da Gerald Morawksi, Avatar’ın kendi fikri olduğunu öne sürmüş ve dava açmıştır. O davayı James Cameron kazanmıştır.

Mevcut davayı ise James Cameron mı kazanacak yoksa Roger Dean mi, bunu yakın zamanda görebileceğiz.

Şimdi hakimin siz olduğunu ve bu davadaki kararı sizin vereceğinizi düşünün. Aşağıdaki görselleri incelediğinizde kararınız ne olurdu?  

Fikir ve sanat eseri üzerindeki haklar münhasıran eser sahibine aittir. Hakkı kullanma ve hakta tasarrufta bulunma yetkisi sadece eser sahibinindir. Fikir ve sanat eserleri 5846 sayılı kanun ile korunmaktadır. Bu kanunun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahiplerinin ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir. Telif haklarının ihlali halinde hukuk ya da ceza davası açılabilir.

Hermès International vs Emperia, Inc.

Hermes International SA, Hermes Paris ya da sadece Hermes, çeşitli kaliteli ürünler satmak amacı ile 1837 yılında Fransa'da kurulmuş olan; deri, aksesuar, parfümeri, lüks eşya ve hazır giyim konusunda uzmanlaşmış Fransız üretici firma.

Emperia; Los Angeles merkezli moda çanta tasarımcısı ve üreticisidir. Çeşitli aksesuarlar ve çanta üretimi ve satışını gerçekleştirmektedir.

Bazı TV Show ve dizilerinde yer alarak adından sıkça söz ettiren Hermes’ in çantaları, yüksek fiyatlarına rağmen, birçok tüketici tarafından tercih edilmektedir. Hermes’ in 2012 yılında tanıttığı çantası; Hermes Pierre Hardy’ye 1,9 Milyon dolar fiyat biçilmiştir. Tabi bu fiyata üzerindeki dört adet elmas da dâhildir.

Hermes’ in mayıs ayında açtığı davaya söz konusu olan çantalarının fiyatlar ise 5000 ila 10000 $ arasında değişmektedir. Hermes bu kadar değerli olan ürünlerini korumak için tasarımlarını tescil ettirmiştir. Davaya konu olan çantanın modelinin ABD’de tescili bulunmaktadır. Ekteki PDf dosyasında diğer çanta görsellerini de görebilirseniz.

Emperia ihtar mektupları almasına rağmen ihlal iddiasına neden olan ürünlerin satışına devam etmiştir.

Bunun üzerine de yaklaşık bir ay önce (7 Mayıs 2014) Hermes el yapımı ürettiği çantalarının taklit edildiğini iddia ederek, Emperia Inc., Anne-Sophie Inc. ve Top's Handbag Inc.’e dava açar.

Değerlendirme esnasında sorulması gereken sorularımız;

Genel izlenimde belirgin farklılıklar var mı?

Farklılıklar mı daha çok yoksa ortak özellikler mi?

Bilgilenmiş kullanıcı gözünün bu iki tasarım için, ürünü veya üreticiyi karıştırma ihtimali var mı?

Emperia tasarımını oluştururken seçenek özgürlüğünü kullanmış mı?

Dava henüz çok yeni de olsa mahkemenin karıştırılma ihtimali üzerinde çok durmayacağını söyleyebiliriz. Zira zenginlik göstergesi olarak kullanılan Hermes’in yüksek fiyatlı çantalarınının Emperia’nın ürünleri ile karıştırılması mümkün gözükmemektedir. Tabi burada değerlendirilecek yegane unsur karıştırılma ihtimali değil. Hermes’in tescilin bulunması, haksız rekabet unsuru, itibarı lekeleyecek şekilde ucuz/uygun ürün/tasarım vb bir çok unsur değerlendirilecektir.

Tasarımdan doğan hakları ihlal edilen tasarım hakkı sahibi, mahkemeden şu taleplerde bulunabilir;

a) Fiilin tecavüz olup olmadığının tespitini;

b) Tasarımdan doğan haklara tecavüz fiillerinin durdurulması ve önlenmesi talebi;

c) Tecavüzün giderilmesi ve maddi ve manevi zararın tazmini talebi;

d) Tasarımdan doğan haklara tecavüz suretiyle üretilen veya ithal edilen ürünlere, bunların üretiminde doğrudan doğruya kullanılan araçlara el konulması talebi;

e) Mümkün olduğu takdirde bu maddenin (d) bendi uyarınca el konulan ürün ve araçlar üzerinde kendisine mülkiyet hakkının tanınması talebi; 

f) Tasarımdan doğan haklara tecavüzün devamını önlemek üzere tedbirlerin alınması, özellikle bu maddenin (d) bendine göre el konulan ürünlerin ve araçların şekillerinin değiştirilmesi veya tasarımdan doğan haklara tecavüzün önlenmesi için, kaçınılmaz ise, imhası talebi;

g) Tasarımdan doğan haklara tecavüz eden kişi aleyhine verilen mahkeme kararının, masrafları tecavüz eden tarafından karşılanarak, ilgililere tebliğ edilmesi ve kamuya ilan yoluyla duyurulması taleplerinde bulunabilir.