Mara Hoffman vs Forever 21

Forever 21; 1984 yılında Los Angeles, Kaliforniya’da kurulan; aksesuar, ayakkabı ve güzellik ürünleri satışı da gerçekleştiren Amerikalı moda perakendecisidir.

Mara Hoffman; New York ve Londra'da, Sanat ve Tasarım (Central Saint Martins College Parsons) okullarından mezun olan, New York’lu moda tasarımcısıdır.

Mara Hoffman, orijinal ipek baskılar ağırlıklı olmak üzere, el boyama özel tasarım parçaların yer aldığı mayo ve bikini koleksiyonları ile dikkat çekmektedir.  

Mayıs 2012 yılında, Hoffman Forever 21’e dava açar. "Chief" isimli tasarımının Forever 21 tarafından kopyalanmış olduğunu iddia eder.

Hoffman tasarımlarının tescilli olmasa dahi, telif haklarının söz konusu olduğu ve korunduğunu iddia etmektedir. 

2 ürün için tasarım ayırt edicilik değerlendirmemizi yaparken sormamız gereken sorular şunlardır;

Genel izlenimde belirgin farklılıklar var mı?

Farklılıklar mı daha çok yoksa ortak özellikler mi?

Bilgilenmiş kullanıcı gözünün bu iki tasarım için, ürünü veya üreticiyi karıştırma ihtimali var mı?

Forever 21 tasarımını oluştururken seçenek özgürlüğünü kullanmış mı?

Mara Hoffman; Forever 21’in satışlarını durdurmasını ister ve tazminat talebinde bulunur. 

Forever 21 başlangıçta bu tasarımların özgün olmadığı ve korunmadığı iddiasında bulunsa da Mara Hoffman ile anlaşarak dava sürecini sonlandırır.

Mara Hoffman’ın sahip olduğu haklar için verdiği mücadele 2012 yılında olduğu gibi 2013 yılında da devam etmiştir. 

Mara Hoffman vs Charlotte Russe

Charlotte Russe San Francisco, Kalifornia merkezli, daha çok gençlere ve 20’li yaşlardaki bayanlara hitap eden, ülke çapında 500’den fazla mağazaya sahip ABD'li bir giyim perakendecisidir.

2013 yılında Mara Hoffman, Forever 21’de olduğu gibi, benzer şekilde kullanımlarından ötürü Charlotte Russe için de dava açar.

  

Charlotte Russe, Forever 21 gibi anlaşma yolunda mı gidecek yoksa tasarımlarının farklı olduğunu ve ihlale yol açmadığını mı iddia edecek, bunu ilerleyen süreçte göreceğiz.

2 örnek olayda da tasarımlarda farklılıkların bulunduğunu görebiliyoruz. Fakat ürünlerin, tüketiciler nezdinde, ürünlerden daha çok üreticilerinin karıştırılmasına sebep vereceği de aşikardır.

·         Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre bir çalışmanın eser olarak korunabilmesi için sahibinin hususiyetini taşıması ve yasada belirtilen eser türlerinden birine girmesi gerekir. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda estetik nitelik taşıyan desenler, gravürler, tezhipler, heykeller, kabartmalar, oymalar, mimarlık eserleri, küçük sanat eserleri, minyatürler, tekstil tasarımları, moda tasarımları, grafik eserlerin telif korumasından yararlanacağı hükme bağlanmıştır.

·         Bu sayımdan da anlaşılacağı üzere bazı tasarımlar aynı zamanda telif yasası kapsamında da korunabilecektir. Ancak bunun için söz konusu çalışma bir güzel sanat eseri olmalı, yani estetik değeri bulunmalıdır. Aynı maddenin son fıkrasında; “krokiler, resimler, maketler, tasarımlar ve benzeri eserlerin endüstriyel model ve resim (endüstriyel tasarım) olarak kullanılması, düşünce ve sanat eserleri olmak sıfatlarını etkilemez” şeklinde bir düzenlemeye daha yer verilmiştir. Bu hüküm de bazı tasarımların ayrıca telif yasası kapsamında da korunabileceğini açıkça hükme bağlamıştır.

James Soares vs Urban Outfitters

Urban Outfitters, Inc. 1972 yılında kurulan, 400’ün üzerinde perakende satış mağazası olan; Urban Outfitters, Anthropologie, Free People, Terrain, and BHLDN markaların sahibi Amerikan şirketidir.

James Soares; özellikle de Spires adını verdiği tasarımları ile bilinen grafik tasarımcısıdır.

James Soares sahip olduğu siteleri aracılığı ile tasarımlarının satışını yapmakta, bunun yanı sıra tasarımlarının kullanıldığı gömlek, yastık ve cep telefonu vb çeşitli ürünlerin satışını da yapmaktadır.

Siteleri ziyaret eden kullanıcılarından birisi çalışmalardan birisinin Urban Outfitters’in kullanıldığını farkeder ve bunu James Soares ile paylaşır.  

Tryypyzoyd isimli çalışmanın çok benzer bir şekilde Urban Outfitters tarafından kullanıldığı faretmiştir. Tryypyzoyd 2012 yılında James Soares tarafından oluşturulmuş bir çalışmadır.

James Soares de bu durumu siteleri aracılığı ile paylaşır ve sosyal medyada kullanıcıları tarafından büyük destek görür.

Kullanıcılar Urban Outfitters’a sosyal medyada yazmaya başlayınca, Urban Outfitters Twitter aracılı ile özür dilemek zorunda kalır. Bunun yanı sıra sitesinde de ürünün tükendiğini duyuyur.

2014 Mayıs ayında gerçekleşen bu olaylardan sonra James Soares dava açıp açmama konusunda henüz kararını vermemiştir.

Dava açtığı taktirde iddaasını ispatlamak zorundadır ki bu zor olmayacak gibi görünmektedir. James Soares hukuk ya da ceza davası açabilir ve Urban Outfitters’ın bu kullanımından dolayı tazminat isteyebilir.

Telif haklarının ihlali halinde hak sahibi hukuk ya da ceza davası açılabilir. Hukuk davalarında tazminat olarak da manevi ve maddi tazminat talepleri söz konusu olabilir. Eser sahibinin adını belirtmeme, eseri değiştirme gibi hukuka aykırılıklarda manevi tazminat olarak tarafların mali gücü oranında ve olayın ağırlığı ile orantılı bir para istenebilir. Yayma, çoğaltma, temsil, umuma iletim gibi mali haklara ilişkin olarak da uğranılan zarar ve kar kaybına oranlı bir bedel talep edilebilir.